PRZERZUTY RAKA
Przerzuty raka są najczęstszymi nowotworami stwierdzanymi w płynach z surowiczych jam ciała. Najczęściej są to gruczolakoraki (częściej niż raki płaskonabłonkowe lub niezróżnicowane).Typy histologiczne, które można rozpoznać:
- Gruczolakorak
- Rak drobnokomórkowy
- Rak płaskonabłonkowy
W większości przypadków komórki rakowe różnią się od komórek międzybłonka. Są one zwykle większe i bardziej polimorficzne niż komórki międzybłonka, ale mogą też być mniejsze bardziej podobne do siebie pod względem wielkości. Najczęściej odróżnia je od komórek międzybłonka tendencja do tworzenia dużych, okrągłych, gęsto upakowanych grup komórek nowotworowych. Ale niektóre raki widoczne są w rozmazach pod postacią rozproszonych, izolowanych komórek.
Gruczolakorak
- Duże okrągłe grupy komórek lub pojedyncze, rozproszone komórki
- Wodniczki w cytoplazmie
- Komórki sygnetowa te (rak żołądka, sutka)
Sutek, płuco, jajnik, żołądek są najczęstszymi ogniskami pierwotnymi raków, które dają przerzuty do jam surowiczych. Niektóre cechy morfologiczne wskazują ognisko pierwotne gruczolakoraka. Na przykład, liczne, okrągłe, duże grupy gęsto upakowanych komórek (tzw. ang. proliferation spheres) występują często w przewodowym raku sutka, raku jajnika i drobnokomórkowym raku płuca. Komórki sygnetowate często występują w raku żołądka. Większość raków jelita grubego tworzy cewkowe układy zbudowane z wydłużonych komórek o hiperchromatycznych jądrach, często z martwicą/apoptozą pojedynczych komórek. Duże komórki z dużymi jąderkami i obfitą zwakuolizowaną (koronkową) cytoplazmą typowo występują w raku jasnokomórkowym nerki i narządów płciowych żeńskich. Ciałka piaszczakowate występują w płynach wywołanych przerzutami raka jajnika, jajowodu, endometrium, papilarnego raka tarczycy i gruczolakoraka płuca. Występują też w międzybłoniaku i niektórych łagodnych proliferacjach międzybłonka. Grupy komórek z wodniczkami w cytoplazmie występują typowo w raku jajnika i gruczolakoraku płuca. Śluzowe nowotwory, szczególnie jajnika i wyrostka robaczkowego produkują dużą ilość śluzu pozakomórkowego, który wypełnia jamę otrzewnej (pseudomyxoma peritonei). Ten galaretowaty, śluzowy płyn barwi się na kolor niebiesko-zielonkawy lub różowy w metodzie Papanicolaou orz na kolor różowy w H&E. Te przypadki są często ubogokomórkowe i zawierają pojedyncze makrofagi. Walcowatego kształtu komórki nowotworowe z hiperchromatycznymi jądrami nie zawsze są obecne.
Na ogół bez problemów można odróżnić komórki nowotworowe od reaktywnych komórek międzybłonka. W preparatach z bloczków parafinowych komórki nowotworowe często widoczne są w grupach leżących w pustych przestrzeniach. Niekiedy komórki przerzutowego raka mogą być trudne do rozpoznania gdy brakuje „dodatkowej” populacji komórek międzybłonka lub gdy są bardzo podobne do komórek międzybłonka. Szczególnie duże trudności nastręczają komórki zrazikowego raka sutka w płynie. Pomagają metody dodatkowe. Barwienie na obecność śluzu i odczyny immunohistochemiczne na obecność CEA i Leu-M1 będą w większości gruczolakoraków pozytywne, a komórki międzybłonka będą negatywne. Immunocytochemia pomaga też w przypadkach o nieznanym punkcie wyjścia nowotworu, który dał przerzuty do błon surowiczych.
88 89 90 91
93 94 95 96 97
99 100 102 103
105 106 108 109
111 112 114 115
118 119 120 121
124 RAK DROBNOKOMÓRKOWY
- Izolowane, rozproszone, małe komórki i ciasno upakowane grupy
- Łańcuchy komórek rozgałęziające się pod różnymi kątami
- Rulony modelujących się nawzajem komórek
- Skąpa cytoplazma
- Mitozy
Obraz cytologiczny jest charakterystyczny dla drobnokomórkowego raka płuca i innych drobnokomórkowych raków np. raka Merkela, a także dla neuroblastoma. Komórki nowotworowe są małe (ok. 2-3 razy większe niż mały limfocyt). Hiperchromatyczne jądra z delikatnie ziarnistą chromatyną. Od komórek chłoniaka różnią się m.in. tym, że tworzą grupy komórek (komórki chłoniaków leżą rozproszone i izolowane).
125 126 127 128 129 RAK PŁASKONABŁONKOWY
- Duże grupy lub komórki izolowane
- Gęsta cytoplazma
- W większości nie rogowaciejący, niekiedy rogowaciejący
Rak płaskonabłonkowy rzadko daje przerzuty do błon surowiczych, najczęściej jest to rak płuca, krtani lub szyjki macicy. Obraz cytologiczny zależy od stopnia zróżnicowania. Jądra są powiększone i hiperchromatyczne, jąderka zwykle nie rzucają się w oczy. Wodniczki cytoplazmatyczne można stwierdzić w ok. 30% przypadków ( ważne w różnicowaniu z gruczolakorakiem).
