POBIERANIE MATERIAŁU DO BADANIA CYTOLOGICZNEGO

   Płyn pobiera się przez nakłucie igłą jamy opłucnej (torakocenteza), osierdzia (perikardiocenteza) lub otrzewnej (paracenteza). Rzadziej zasysa się płyn do badania w czasie zabiegu operacyjnego.      

Płyn pobiera się nieutrwalony do czystego naczynia do którego uprzednio dodano kilka kropli heparyny aby zapobiec tworzeniu się skrzepu co utrudnia ocenę ponieważ komórki zostaną w takim skrzepie uwięźnięte i nie można wykonać dobrego rozmazu. Płyn można przechowywać w 4°C przez kilka dni ale tego nie polecamy.

METODY PRZYGOTOWANIA MATERIAŁU

   Istnieje kilka metod wykonywania rozmazów. Wstrząsa się pojemnik z płynem i 50 mL (lub cała zawartość) jest odwirowywane. Usuwa się płyn z nad osadu, a  z osadu przygotowuje się rozmazy bezpośrednie lub z cytowirówki, metodą cytologii fazy płynnej lub za pomocą filtrów. Rozmazy utrwala się w alkoholu i barwi metodą Papanicolaou lub H&E.   

Jeżeli podejrzewa się chłoniaka lub białaczkę przydatne mogą być rozmazy suszone na powietrzu. Jeden barwi się metodą Romanowskiego, resztę można zachować do badań immunocytochemicznych. Pozostały osaad zawinięty w bibułę filtracyjną użyty zostaje do przygotowania bloczków. Dodanie do osadu kilku kropli osocza i trombiny tworzy grudkę co ułatwia dalszą obróbkę materiału w procesorze tkankowym. Jeżeli do płynu nie dodano heparyny i obecne są w nim skrzepy należy je wyjąć i potraktować jak materiał do bloczków parafinowych. Badania płynu nadesłanego bez dodatku heparyny, w którym wystąpiły skrzepy nie polecamy.

Aby zwiększyć czułość w większości laboratoriów stosuje się dwie metody lub więcej . Wykonywanie tylko rozmazów pozwala wykryć komórki nowotworowe w 65-70% płynów spowodowanych nowotworem złośliwym, natomiast koncentracja materiału za pomocą cytowirówki, filtrów lub bloczków zwiększa ten odsetek do ok. 85%. Bloczki szczególnie dobrze nadają się do badań dodatkowych i stanowią najlepszy materiał porównawczy do biopsji. W niektórych laboratoriach najpierw wykonuje się nieutrwalony rozmaz i barwi błękitem toluidyny

Pozostały płyn pozostawiamy w lodówce na wypadek gdyby trzeba było wykonać dodatkowe rozmazy. Świeży nieutrwalony płyn przydaje się do badań w cytometrze przepływowym, mikroskopie elektronowym i do badań cytogenetycznych.

Technika sedymentacji na gradiencie Ficollu dla usuwania erytrocytów:

• daje czystsze tło rozmazu
• zmniejsza niespecyficzne wiązanie przeciwciał
• następowe  utrwalenie w roztworze Carnoy