Αδενοπλακώδης συμβολή, μεταπλασία και ζώνη μετάπλασης

Η αδενοπλακώδης συμβολή βρίσκεται στο σημείο όπου το πλακώδες επιθήλιο συναντά το κυλινδρικό επιθήλιο. Η θέση αυτή, κατά την διάρκεια της ζωής ποικίλει ως αποτέλεσμα των μεταπλαστικών αλλαγών στο κυλινδρικό επιθήλιο του τραχήλου, που συμβαίνουν μετά την εφηβεία και κατά την εγκυμοσύνη.

Η ζώνη μετάπλασης (transformation zone) είναι το όνομα που έχει δοθεί στην περιοχή του τραχήλου που περιλαμβάνει το επιθήλιο που έχει υποστεί μεταπλαστικές αλλαγές.

Ορισμός της μεταπλασίας

• Μεταπλασία είναι το όνομα που έχει δοθεί στην διαδικασία κατά την οποία ένας τύπος επιθηλίου, που είναι πλήρως διαφοροποιημένο, μετατρέπεται σε άλλο τύπο επιθηλίου.
• Πρόκειται συνήθως για μία προσαρμοστική αλλαγή η οποία συμβαίνει ως αντίδραση σε έναν μακροχρόνιο ερεθισμό οποιασδήποτε μορφής, ή ως αντίδραση σε ορμονικό ερέθισμα.
• Οι μεταπλαστικές αλλαγές είναι αναστρέψιμες και θεωρητικά ένα μετατρεπόμενο επιθήλιο θα πρέπει να επιστρέψει στην αρχική του μορφή όταν απομακρυνθεί το ερέθισμα, αλλά αυτό δεν γίνεται πάντα.
• Μεταπλασία μπορεί να συμβεί σε πολλά μέρη του σώματος π.χ. στον γαστρικό βλεννογόνο, την ουροδόχο κύστη, τους βρόγχους κλπ. Η μεταπλαστική διαδικασία έχει εκτενώς μελετηθεί στον τράχηλο της μήτρας.

Στον τράχηλο της μήτρας, οι μεταπλαστικές αλλαγές περιλαμβάνουν μετατροπή του αδενικού επιθηλίου του ενδοτραχήλου σε πλακώδες επιθήλιο.

Τρία ιστολογικά στάδια έχουν αναγνωριστεί:

• Στάδιο 1: Υπερπλασία των εφεδρικών κυττάρων – τα εφεδρικά κύτταρα του ενδοτραχηλικού επιθηλίου αρχίζουν να διαιρούνται.
• Στάδιο 2: Ανώριμη πλακώδης μεταπλασία - τα εφεδρικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται για να σχηματίσουν μία στιβάδα από πολλούς στίχους αδιαφοροποίητων κυττάρων. Μία επιφανειακή στιβάδα από βλεννοεκκριτικά κύτταρα μπορεί συχνά να παρατηρηθεί.
• Στάδιο 3: Ώριμη πλακώδης μεταπλασία – τα αδιαφοροποίητα κύτταρα έχουν διαφοροποιηθεί σε ώριμο πλακώδες επιθήλιο, το οποίο σχεδόν δεν ξεχωρίζει πλέον από το γνήσιο πλακώδες επιθήλιο.

Histological section to illustrate reserve cell hyperplasia in the glandular epithelium of the cervix.	Histological section to illustrate immature squamous metaplastic epithelium in the cervix.	Histological section to illustrate mature squamous metaplastic epithelium in the cervix.	Illustrates metaplastic change from columnar  to squamous epithelium  in the uterine cervix.

Μεταπλασία στον τράχηλο και παθοφυσιολογία

• Από την γέννηση μέχρι την εφηβεία το ενδοτραχηλικό επιθήλιο αποτελείται από κυλινδρικό επιθήλιο και ο εξωτράχηλος από γηγενές πλακώδες επιθήλιο. Το όριο μεταξύ των δύο αποτελεί το αρχικό όριο μετάπτωσης ή αδενοπλακώδη συμβολή.
• Κατά την διάρκεια της εφηβείας και της πρώτης κύησης ο τράχηλος αυξάνεται σε όγκο ως αντίδραση στις ορμονικές αλλαγές. Το ενδοτραχηλικό επιθήλιο στρέφεται προς τον εξωτράχηλο και εκτίθεται έτσι στο όξινο pH του κόλπου. Αυτό αποτελεί ερέθισμα για μεταπλασία του κυλινδρικού επιθηλίου.
• Η διαδικασία της μεταπλασίας είναι ανομοιογενής: αρχίζει μέσα στις κρύπτες και στις κορυφές των ενδοτραχηλικών θηλών που σταδιακά ενοποιούνται, και βαθμιαία ολόκληρο το αναστρεμένο ενδοτραχηλικό επιθήλιο μπορεί να αντικατασταθεί από πλακώδες επιθήλιο.

Squamocolumnar junction prior to puberty.	Eversion of the endocervical epithelium at puberty and first pregnancy
Metaplastic change of endocervical epithelium in the transformation zone	Relocation of SCJ in the endocervical canal after the menopause

Κλειδί:

• 1: γηγενές πλακώδες επιθήλιο
• 2: κυλινδρικό επιθήλιο του ενδοτραχήλου
• 3: όριο μετάπτωσης ή αδενοπλακώδης συμβολή (ΑΠΣ)
• 4: αναστροφή του ενδοτραχηλικού επιθηλίου
• 5: μεταπλασία στην ζώνη μετάπλασης

Κλινική σημασία της πλακώδους μεταπλασίας στον τράχηλο της μήτρας

Στον τράχηλο, η περιοχή του επιθηλίου η οποία έχει υποστεί μεταπλαστικές αλλαγές ονομάζεται ζώνη μετάπλασης (ΖΜ). Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι τα ανώριμα μεταπλαστικά επιθηλιακά κύτταρα είναι ευπαθή στα καρκινογόνα και ότι τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα καρκινώματα του τραχήλου αναπτύσσονται εκεί.

Άλλοι τύποι μεταπλασίας στον τράχηλο.

Case 1 Tubal metaplasia  of cervix Histology  and cytology

Case 2 Tubal metaplasia of cervix  Histology and cytology