Το πλακώδες επιθήλιο του εξωτραχήλου.

• Το πρότυπο πλακώδες επιθήλιο που καλύπτει τον εξωτράχηλο έχει πάχος 0,5 mm και παρέχει ένα προστατευτικό κάλυμμα στο κολπικό τμήμα του τραχήλου. Βρίσκεται σε συνέχεια με το πλακώδες επιθήλιο του κόλπου, αλλά είναι λιγότερο ευαίσθητο στις επιδράσεις των ορμονών απ’ αυτό του κόλπου. Το πάχος του ποικίλλει με την ηλικία και κατά την διάρκεια του κύκλου της εμμήνου ροής– παρουσιάζει πλήρη ωρίμανση κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων, ενώ με την επίδραση της προγεστερόνης ωριμάζει μόνο κατά το ήμισυ. Σε απουσία των ορμονών αυτών π.χ. μετά την εμμηνόπαυση, το πάχος του επιθηλίου μειώνεται σημαντικά.



The mature squamous epithelium consisted of 10-20 layers of epithelial cells which can conveniently be divided into three zones.The basal layer (germinal layer) The superficial layer which is made up of the most mature cells. The mid or intermediate The basal layer made up of squamous epithelium

• Το επιθήλιο χωρίζεται από το υπόστρωμα και την ινομυώδη στιβάδα του τραχήλου με ένα λεπτό δίκτυο ινών που αποτελούν την βασική μεμβράνη. Το επιθήλιο στηρίζεται επάνω στον υποκείμενο συνδετικό ιστό του τραχήλου - το στρώμα. Το στρώμα αποτελείται κυρίως από κολλαγόνες ίνες και είναι πυκνότερο στον εξωτράχηλο και χαλαρό γύρω από τους ενδοτραχηλικούς αδένες. Οι λείες μυικές και οι ελαστικές ίνες είναι σπάνιες, εκτός από ψηλά στον ενδοτραχηλικό σωλήνα στην περιοχή του ισθμού. Στον πυθμένα του επιθηλίου προβάλλει το στρώμα οδοντωτά σε ορισμένες θέσεις, σχηματίζοντας θηλές που έχουν φορά προς την επιφάνεια του επιθηλίου, φθάνουν έως το ένα τρίτο του πάχους του και φέρουν τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία μέσα στο επιθήλιο.
• Η βασική στιβάδα: Είναι ένας στίχος κυλινδρικών κυττάρων διαμέτρου 12μm, των οποίων η κύρια λειτουργία είναι η αναγέννηση του επιθηλίου. Ο πυρήνας τους  είναι οβάλ και παρουσιάζει μιτωτική δραστηριότητα (πυρήνιο, χρωμόκεντρα και περιστασιακά μιτώσεις). Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες η διαδικασία της αναγέννησης του επιθηλίου περιορίζεται στη βασική στιβάδα. Οι υπόλοιπες στιβάδες κυρίως αντανακλούν τα διαφορετικά στάδια της ωρίμανσης των επιθηλιακών κυττάρων.  Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες π.χ. τραύμα, η βασική στιβάδα μπορεί να παρουσιάσει περισσότερους από έναν στίχους. Αυτό ονομάζεται βασική υπερπλασία. Πάνω από τις βασικές στιβάδες η κυτταρική ωρίμανση είναι φυσιολογική.
• H διάμεση ή παραβασική στιβάδα: Αυτή αποτελείται από ώριμα πλακώδη κύτταρα τα οποία έχουν περισσότερο κυτταρόπλασμα, και για αυτό φαίνονται λίγο μεγαλύτερα, από αυτά της βασικής στιβάδας. Τα κύτταρα των ανωτέρων στίχων αυτής της στιβάδας έχουν περισσότερο κυτταρόπλασμα, αν και το μέγεθος του πυρήνα παραμένει σχεδόν σταθερό. Τα επιθηλιακά κύτταρα της παραβασικής στιβάδας περιέχουν άφθονα τονικά ινίδια και κοκκία γλυκογόνου. Η ακεραιότητα του επιθηλίου διατηρείται με δεσμοσωμάτια ή διακυτταρικές γέφυρες. Η κοκκώδης στιβάδα των πολυεδρικών κυττάρων που περιέχουν κερατοϋαλίνη βρίσκεται κάποιες φορές στους ανώτερους στίχους αυτής της στιβάδας.
• Η επιπολής στιβάδα: Αποτελείται από αρκετούς στίχους χαλαρά συνδεδεμένων κυττάρων που είναι πλατύτερα και λεπτότερα από αυτά της διάμεσης στιβάδας παράγοντας το σχέδιο της πλέξης καλαθιού. Έχουν μικρό πυκνωτικό πυρήνα με διάμετρο 2-3 μm. Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο αποκαλύπτει την παρουσία περιστασιακών πρόδρομων της κερατίνης στις επιφανειακές στιβάδες. Πλήρης ανάπτυξη της κερατίνης δεν συμβαίνει στο φυσιολογικό τραχηλικό επιθήλιο. Εντούτοις, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες π.χ. πρόπτωση, τα επιπολής κύτταρα μπορεί να συνθέσουν μεγάλα ποσά κερατίνης. Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο των επιπολείς στιβάδων αποκαλύπτει ένα δίκτυο από  πλακώδη κύτταρα τα οποία σχηματίζουν μωσαϊκό. Η επιφάνεια των κυττάρων καλύπτεται από ένα δίκτυο μικροπτυχώσεων που πιστεύεται ότι βελτιώνει την συνοχή  κι έτσι προστατεύει τους υποκείμενους κυτταρικούς στίχους από τραύμα.

 

Ιστολογία του πλακώδους επιθηλίου του τραχήλου πριν από την εφηβεία, κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας και μετά την εμμηνόπαυση

• Επιθήλιο κατά τη γέννηση και πριν από την εμμηναρχή: στην γέννηση το επιθήλιο του τραχήλου επιδεικνύει κάποια ωρίμανση αντανακλώντας την δράση των μητρικών ορμονών στην μήτρα. Μέσα σε λίγες ημέρες η επίδραση αυτή εξαφανίζεται και το τραχηλικό επιθήλιο γίνεται λεπτό, ανώριμο και αποτελείται από λίγους στίχους κυττάρων παραβασικού τύπου. Παραμένει σε αυτήν την κατάσταση μέχρι την εμμηναρχή.
• Κατά την διάρκεια της παραγωγικής φάσης του εμμηνορρυσιακού κύκλου: Το επιθήλιο ανταποκρίνεται στην επίδραση των οιστρογόνων με πλήρη ωρίμανση. Αποτελείται από 18-20 στίχους μεγάλων πλακωδών κυττάρων που περιέχουν προδρόμους της κερατίνης οι οποίοι προστατεύουν τον τράχηλο από το περιβάλλον του κόλπου στο οποίο εκτίθεται. Τα κύτταρα στους επιφανειακούς στίχους έχουν 50 μm διάμετρο, έχουν άφθονο κυτταρόπλασμα και πυκνωτικό πυρήνα με 2μm διάμετρο.
• Κατά την διάρκεια της εκκριτικής φάσης του εμμηνορρυσιακού κύκλου και της κύησης: Κάτω από την επίδραση της προγεστερόνης (ή αντισυλληπτικών/ θεραπείας ορμονικής αποκατάστασης) το επιθήλιο είναι ώριμο κατά το ήμισυ και έχει πάχος 10-18 στίχους. Τα  κύτταρα στην επιφάνεια έχουν μικρό φυσαλιδώδη πυρήνα, με διάμετρο περίπου 5 μm και μπορεί να περιέχουν κοκκία γλυκογόνου. Κατά την κύηση τα επιθηλιακά κύτταρα περιέχουν άφθονο γλυκογόνο.
• Μετά την εμμηνόπαυση: Μετά την εμμηνόπαυση ο τράχηλος ελαττώνεται σε όγκο και το πλακώδες επιθήλιο γίνεται ατροφικό. Είναι λεπτότερο και η στιβαδοποίηση καθώς και η γλυκογένεση, που είναι χαρακτηριστικά του φυσιολογικού προ-εμμηνοπαυσιακού επιθηλίου χάνονται.

Squamous epithelium: oestrogen response.	Squamous epithelium of ectocervix under the influence of progesterone.	Squamous epithelium of ectocervix: after the menopause.