Badania diagnostyczne w rozpoznawaniu guzków tarczycy

Wywiad i badanie kliniczne stanowią  pierwszy etap w badaniu guzka tarczycy, ale są one niewystarczające. Badanie ultrasonograficzne, które umożliwia zróżnicowanie zmiany litej i torbielowatej, nie pozwala na określenie złośliwości. Badanie scyntygraficzne nie jest przydatne w identyfikacji zmian złośliwych: większość raków ujawnia się jako guzki zimne (niewystarczająco wychwytujące jod), ale podobnie zachowują się guzki łagodne, chociaż guzki gorące są niemal zawsze łagodne. BAC okazuje się najbardziej wartościowym badaniem dla wyodrębnienia pacjentów z rakiem tarczycy, co znacząco redukuje liczbę pacjentów poddawanych zabiegowi operacyjnemu.    

BAC tarczycy wprowadził Soderstrom w 1952 roku i do roku 1980 w Karolinska Institute w Sztokholmie zgromadzono doświadczenie w oparciu o >20 000 przypadków. Jest metodą prostą, bezpieczną i dokładną w diagnostyce zmian złośliwych w tarczycy i  przy tym najtańszym testem diagnostycznym. Czułość metody  wynosi około 83%,  specyficzność około 92%.  Jednakże te liczby mogą  jeszcze wzrosnąć, jeżeli patolog sam wykonuje biopsję i bezpośrednio ocenia materiał.      

Wskazania do BAC

   Głównym wskazaniem do BAC jest pojedynczy guzek lub guzek dominujący w wolu wieloguzkowym. Jedynie mały odsetek guzków stanowią nowotwory złośliwe (około 5%). Złośliwość guzka jest najbardziej prawdopodobna w następujących warunkach: wiek <20 lub >70lat, płeć męska, napromienianie szyi w wywiadzie, rak tarczycy w rodzinie lub zespół MEN 2, ufiksowany, nieregularnego kształtu gruczoł tarczowy, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych.     

Technika nakłuwania

   Nakłucie, wykonywane pod kontrolą palpacyjną lub USG, przeprowadza się w pozycji leżącej lub siedzącej z wygiętą do przodu szyją. Moment przełykania ułatwia lokalizację guzka, który trzyma się jedną ręką.  Cienką igłę (25 -27G) wprowadza się do obwodu guzka poruszając ją w górę i w dół; igłę obraca się w guzku do momentu, aż pojawi się krew. Pacjent nie powinien przełykać w trakcie tej procedury. Zastosowanie bardzo cienkiej igły nie powoduje bólu ( nie jest wymagane znieczulenie), ogranicza krwawienie i zmniejsza szansę zanieczyszczenia próbki krwią, co zwiększa jej jakość.   

Nakłuwać powinno się przynajmniej dwukrotnie; patolog powinien być obecny aby ocenić jakość materiału, jeżeli sam nie wykonywał nakłucia. Jeżeli nakłuta została torbiel, powinno się nakłuć pozostałą litą część zmiany. Jedynie jeżeli  guzek jest zwapniały lub zwłókniały, do ponownego nakłucia powinno się użyć uchwytu do strzykawki (Franzena). 

A patient undergoing thyroid FNA via the non-aspiration technique (needle only).	A patient undergoing thyroid FNA via the aspiration technique (with Franzen' s pistol - syringe holder).

Wykonywanie rozmazu

   Komórki zostają wystrzyknięte i rozprowadzone na szkiełku podstawowym. Dodatkowo, po wykonaniu rozmazu igła powinna być przepłukana i umieszczona w odpowiednim pojemniku. Uzyskana w ten sposób zawiesina komórek może być przeznaczona do wykonania preparatu w cytowirówce, metodą cytologii płynowej lub wykonania bloczka parafinowego. Przewagą preparatu wykonanego metodą cytologii płynowej nad klasycznym rozmazem jest wyeliminowanie krwi z preparatu i krótszy czas wykonywania skryningu, ale konieczne jest uwzględnienie niewielkich zmian w wyglądzie komórek. Rozmazy mogą być utrwalone w alkoholu i barwione hematoksyliną-eozyną lub metodą Papanicolaou, albo wysuszone i barwione metodą Romanowsky’ego. Cechy jądra są lepiej widoczne w barwieniu pierwszymi dwoma metodami, zaś barwienie metodą Romanowsky’ego jest przydatne do oceny szczegółów cytoplazmy i substancji pozakomórkowej, takiej jak koloid.