Η μήτρα

Η μήτρα έχει σχήμα αχλαδιού. Βρίσκεται ανάμεσα στην ουροδόχο κύστη και το απευθυσμένο. Στην άτοκη γυναίκα έχει μήκος 3 ίντσες (7 εκατοστά) και φυσιολογικά βρίσκεται σε θέση με πρόσθια έγκληση. Το επάνω τμήμα της μήτρας είναι ο πυθμένας , ενώ το μεγαλύτερο κεντρικό της τμήμα ονομάζεται σώμα της μήτρας. Το κατώτερο στενό τμήμα ονομάζεται τράχηλος μήτρας,ο οποίος οδηγεί στον κολεό. Ο πυθμένας και το σώμα της μήτρας έχουν παχύ μυϊκό τοίχωμα (το μυομήτριο) το οποίο γίνεται ακόμη παχύτερο στην εγκυμοσύνη και ο βλεννογόνος (το ενδομήτριο) είναι ικανός να υποστηρίξει το αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Ο βλεννογόνος της μήτρας, το ενδομήτριο έχει ψευδοπολύστιβο κυλινδρικό κροσσωτό επιθήλιο. Το στρώμα του ενδομητρίου είναι κυτταροβριθές με πολλούς σωληνοειδείς αδένες. Κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, που εκκρίνονται από τα ωοθηκικά ωοθυλάκια, το ενδομήτριο υποβάλλεται σε ρυθμικές κυκλικές αλλαγές που προετοιμάζουν την μήτρα για την υποδοχή του γονιμοποιημένου ωαρίου. Επιτυχής εμφύτευση γίνεται μόνο εάν το ενδομήτριο μπορεί να παρέχει στο πρόωρο έμβρυο αφθονία θρεπτικών ουσιών.

Ο κύκλος των αλλαγών του ενδομητρίου μπορεί να διαιρεθεί σε δύο φάσεις: την παραγωγική φάση και την εκκριτική φάση.

Summary of one female menstrual cycle: A. Ovatian cycle; maturation of follicle and development of corpus luteum. B. Anterior pituitary cycle; LH and FSH levels. C. Uterine cycle; menstrual, proliferative and secretory phases. D. Ovarian hormone cycle' oestrogen and progesterone levels. (Ross and Wilson: Anatomy and Physiology in health and illness; figure 19.10)

 

Η παραγωγική φάση : Η παραγωγική φάση ξεκινάει και διατηρείται μέχρι την ωορρηξία με την αυξανόμενη παραγωγή οιστρογόνων από τα αναπτυσσόμενα ωοθυλάκια. Χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη του στρώματος του ενδομήτρίου το οποίο γίνεται παχύτερο και αγγειοβριθές. Οι απλοί σωληνοειδείς αδένες αναπτύσσονται σε αριθμό και μέγεθος και αρχίζουν να παράγουν βλέννη.

Η εκκριτική φάση : Χαρακτηρίζεται από ελικοειδείς αδένες που βρίσκονται κάτω από την επίδραση της προγεστερόνης που εκκρίνεται από το ωχρό σωμάτιο. Οι αδένες παράγουν άφθονο πλούσιο σε γλυκογόνο έκκριμα, το οποίο είναι σημαντική πηγή θρεπτικών ουσιών για το γονιμοποιημένο ωάριο.

Endometrium in the early secretory phase. Note sub nuclear vacuoles and the slight tortuosity of the gland

Mid secretory phase of the cycle the sub nuclear vacuoles move to the super nuclear position and secrete their contents into the glands which become increasingly dilated and tortuous. Note oedatous stroma due to increased blood flow.

Late secretory endometrium. The stroma consists largely of sheets of pre decidual cells infiltrated by polymorphs and lymphocytes. These increase in number as the endometrium undergoes menstrual changes characterised by necrosis glandular collapse and haemorrhage.

 

 

Έμμηνος ροή: Σε απουσία εμφύτευσης γονιμοποιημένου ωαρίου, το ωχρό σωμάτιο εκφυλίζεται και η παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης σταματάει. Η στένωση των ελικοειδών αρτηριών του ενδομητρίου οδηγεί στην ισχαιμία και την πτώση των αδένων του ενδομητρίου και την έναρξη της εμμηνόρροιας. Κατά την τρίτη ή τέταρτη ημέρα της εμμηνόρροιας το μεγαλύτερο τμήμα του ενδομητρίου έχει πέσει και παραγωγή από την βασική στιβάδα αρχίζει ξανά.

Η μήτρα στην κύηση:

Όταν τo ωάριο ελευθερώνεται από την ωοθήκη κατά την ωοθυλακιορρηξία,  παραλαμβάνεται από το κροσσωτό άκρο του ωαγωγού. Η γονιμοποίηση γίνεται συνήθως σε αυτήν τη θέση και το γονιμοποιημένο ωάριο μεταφέρεται κατά μήκος της σάλπιγγας στην κοιλότητα του ενδομητρίου. Περίπου την έβδομη ημέρα μετά την γονιμοποίηση το ωάριο επιχειρεί να εμφυτευτεί στο τοίχωμα της μήτρας. Εάν η εμφύτευση είναι επιτυχής το ωχρό σωμάτιο αναπτύσσεται και συνεχίζει να εκκρίνει οιστρογόνα και προγεστερόνη, ώστε να μην πέσει το πλούσιο σε γλυκογόνο ενδομήτριο. Στις δώδεκα περίπου ημέρες η εμφύτευση έχει ολοκληρωθεί. Κάτω από την επίδραση της προγεστερόνης τα στρωματικά κύτταρα του ενδομητρίου μετατρέπονται σε φθαρτογενή και σταδιακά κυριαρχούν στο ενδομήτριο.

Τα στρωματικά κύτταρα είναι μεγάλα, με προεξέχων, στρογγυλό, ανοιχτόχρωμο πυρήνα και ογκώδες κυτταρόπλασμα. Τελικά ο βασικός φθαρτός (που είναι το τμήμα του φθαρτού που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την θέση εμφύτευσης), οι λάχνες του χορίου (που προέρχονται από το έμβρυο), και οι χώροι ανάμεσα στις λάχνες σχηματίζουν τον πλακούντα.

           

Η μήτρα μετά την εμμηνόπαυση

Μετά την εμμηνόπαυση η κυκλική παραγωγή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης διακόπτεται και ολόκληρος ο γυναικείος γεννητικός σωλήνας υφίσταται ατροφική εκφύλιση. Το ενδομήτριο έχει μικρότερο πάχος και αποτελείται από στρώμα με αραιούς, αδρανείς αδένες.

Ο τράχηλος της μήτρας

(Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ανατομία,  την φυσιολογία και την ιστολογία του τραχήλου παρακαλούμε απευθυνθείτε στο επόμενο κεφάλαιο)

Ο τράχηλος είναι το λεπτότερο κατώτερο τμήμα της μήτρας του οποίου το κατώτερο τμήμα εισέχει μέσα στο άνω τμήμα του κολεού. Είναι ινομυώδες όργανο που καλύπτεται από βλέννη και έχει μήκος 3 εκατοστά και διάμετρο 2.5 εκατοστά. Στην ενήλικη γυναίκα έχει θέση με πρόσθια έγκλιση. Έχει κυλινδρικό σχήμα, που όμως αλλάζει στην εγκυμοσύνη και μετά την εμμηνόπαυση. Βρίσκεται ανάμεσα στο σώμα της μήτρας και τον κολεό. Περίπου μισό από το μήκος του τραχήλου εισέχει μέσα στο άνω τμήμα του κολεού. Αυτό το τμήμα καλύπτεται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο το οποίο βρίσκεται σε συνέχεια με το πλακώδες επιθήλιο του κολεού. Ο τράχηλος διασχίζεται από τον ενδοτραχηλικό σωλήνα που καλύπτεται από αδενικό επθήλιο.