Guzy neuroendokrynne (Karcinoid)

Klasyfikacja WHO wyróżnia następujące typy neuroendokrynnych guzów płuc:
Karcinoid, atypowy karcinoid, wielkokomórkowy rak neuroendokrynny i rak drobnokomórkowy.

Wszystkie te nowotwory w ultrastrukturze wykazują w cytoplazmie ziarnistości neurosekrecyjne.W różnym stopniu dają pozytywny odczyn immunohistochemiczny na obecność chromograniny A (najbardziej specyficzny), synaptofizyny, NSE, Leu-7 (CD57). Można też wykazać obecność ACTH, insuliny, kalcytoniny, gastryny, VIP.

Wielkokomórkowy rak neuroendokrynny zbudowany jest z dużych komórek z neuroendokrynnymi cechami jądra i organoidnym charakterem wzrostu charakterystycznym dla neuroendokrynnych guzów. Wykazują one immunohistochemiczne i ultrastrukturalne cechy nowotworu neuroendokrynnego.

Natomiast rak wielkokomórkowy z różnicowaniem neuroendokrynnym jest nie do odróżnienia w mikroskopie świetlnym od raka wielkokomórkowego niezróżnicowanego ale wykazuje immunohistochemiczne i ultrastrukturalne cechy różnicowania neuroendokrynnego. Rokowanie chorych z tymi nowotworami jest złe.

Typowy karcinoid

   Te nowotwory neuroendokrynne rzadko dają przerzuty a rokowanie jest zwykle bardzo dobre. Na ogół zlokalizowane są centralnie często z dużym komponentem śródoskrzelowym. Często pokryte są niezmienionym nabłonkiem oskrzelowym co powoduje, że komórki guza nie złuszczają się do plwociny.      

Cytologiczne cechy diagnostyczne

• Grupy komórek o niewielkiej kohezji i komórki izolowane
• Układy acinarne i rozetkowate
• Okrągłe, walcowate lub plazmacytoidalne komórki
• Jądra podobne do siebie z ziarnistą chromatyną typu „sól z pieprzem”
• Obfita różowa cytoplazma
• Rozgałęziające się naczynia włosowate
• Nieliczne mitozy

Diagnostyka różnicowa

• Lagodne komórki nabłonka oskrzelowego
• Gruczolakorak
• Rak drobnokomórkowy
• Atypowy karcinoid
• Chłoniak złośliwy
• Guz mezenchymalny (karcinoid wrzecionowatokomórkowy)

Komórki niektórych karcinoidów mają tak łagodny, monomorficzny wygląd, że można by je pomylić z komórkami nabłonka oskrzelowego ale mają mniejszą kohezję, bardziej ziarnistą chromatynę i nie mają rzęsek. Układy rozetkowe niektórych karcinoidów budzą podejrzenie gruczolakoraka ale w tym ostatnim komórki nowotworowe wykazują większy polimorfizm. Limfocyty mają bardziej skąpą cytoplazmę i nie tworzą grup komórek.

Brak mitoz i martwicy odróżnia karcinoid od atypowego karcinoidu I raka drobnokomórkowego.

Atypowy karcinoid

Atypowy karcinoid ( dobrze zróżnicowany rak neuroendokrynny) jest bardziej agresywny niż typowy karcinoid.

Cytologiczne cechy diagnostyczne

• Komórki podobne do typowego karcinoidu
• Zdezorganizowana architektura
• Martwica
• Polimorfizm
• Mitozy
• Wyraźne jąderka

 

	NSE	PTH-RP

FNA carcinoid