Plwocina
Plwocina jest mieszaniną elementów komórkowych i innych, które dostały się do niej wskutek działania aparatu rzęskowo-śluzowego, który usuwa zbędne elementy z drzewa oskrzelowego. Chociaż łatwo ją uzyskać do badania coraz rzadziej jest wykorzystywana do diagnostyki ponieważ wypierają ją bronchoskopia i BAC.
Czułość badania cytologicznego plwociny w diagnostyce nowotworów płuc wzrasta wraz z liczbą przeprowadzonych badań (od 40% przy badaniu jednokrotnym do 90% przy badaniu pięciu porcji plwociny uzyskanych w ciągu kilku dni). Plwocina powinna być odkrztuszona wcześnie rano. Kaszel można indukować poprzez wdychanie aerozolu soli fizjologicznej z nebulizatora.
Specyficzność jest wysoka ale wynik ujemny nie gwarantuje, że nie ma nowotworu. Czułość badania cytologicznego plwociny zależy również od lokalizacji guza:75% dla zmian umiejscowionych centralnie ale tylko 45% dla zmian obwodowych. Im bardziej obwodowo guz jest umiejscowiony tym mniej komórek diagnostycznych będzie w plwocinie i tym trudniej je uzyskać w bronchoskopii. Ale cytologia materiału pobranego z oskrzela daje zwykle lepsze wyniki niż badanie cytologiczne plwociny.
Plwocina pobrana po bronchoskopii może dawać najlepsze wyniki diagnostyczne spośród wszystkich cytologicznych materiałów pobieranych z drzewa oskrzelowego i może być jedynym materiałem, w którym stwierdzone zostaną komórki nowotworowe w sytuacji gdy plwocina pobrana przed bronchoskopią, popłuczynz oskrzelowe lub wymazy szczoteczkowe wszystkie są negatywne.Obecność kilku makrofagów pęcherzykowych świadczy, że materiał jest odpowiedni do badania. Nie nadają się rozmazy plwociny, w których są tylko komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego z górnych dróg oddechowych.
W metodzie “wybierz i wykonaj rozmaz” w świeżej plwocinie znajduje się fragmenty tkankowe lub krew i z nich wykonuje się rozmazy, które utrwala się w 95% alkoholu.Jeżeli nie można natychmiast wykonać rozmazów chory powinien odkrztusić plwocinę do naczynia z 70% alkoholem. W modyfikacji Saccomanno plwocina jest odkrztuszana do naczynia z roztworem 50% alkoholu i 2% karbowaksu (glikol polietylenowy), homogenizowana i zagęszczona przez odwirowanie. Z odwirowanego materiału wykonuje się rozmazy.Procedurę należy wykonywać w bezpiecznej biologicznie komorze z wyciągiem aby uniknąć możliwej infekcji aerosolem. Plwocinę można również przygotować w metodzie cytologii fazy płynnej lub przeprowadzić do bloczka parafinowego.
