| Komórki prawidłowe |
| Podstawowe typy rozmazów |
| Zadowalajaca jakosć rozmazu. Rozmaz nieodpowiedni |
Podstawowe typy rozmazów
Typ komórki nabłonkowej w rozmazie jest zdeterminowany przez:
- Stopień dojrzewania nabłonka
- Umiejscowienie połączenia nabłonków
- obecność metaplazji w szyjce
- Fazy cyklu mięsiączkowego, w którym pobrano wymaz z szyjki
- Wyróżnia się kilka podstawowych typów rozmazów:
Pod wpływem działania samych tylko estrogenów nabłonek wielowarstwowy płaski szyjki ulega pogrubieniu i rozmaz pobrany np. w połowie cyklu będzie zawierał liczne komórki powierzchownych warstw nabłonka wielowarstwowego płaskiego. W rzeczywistości większość rozmazów wykazuje średni poziom dojrzewania co jest prawdopodobnie wynikiem oddziaływania endogennych progestagenów i doustnych środków antykoncepcyjnych.
Lokalizacja miejsca połączenia nabłonków jest różna. Po menopauzie przesuwa się w głąb kanału szyjki co utrudnia pobranie wymazu z tej okolicy. Dlatego w wymazach od kobiet po menopauzie rzadko znajdują się komórki endocerwikalne. Rozmazy od kobiet z obecnością ectropion (tzw. nadżerki) zawierają liczne komórki endocerwikalne. Niedojrzałe komórki metaplastyczne stwierdza się zwykle u młodych kobiet w okresie rozrodczym, a są one rzadko obecne w rozmazach od kobiet starszych.
Stopień dojrzewania nabłonka szyjki zależy od fazy cyklu miesiączkowego. Rozmazy pobrane tuż przed menstruacją zawierają komórki warstw pośrednich iRozmaz pobrany w okresie menstruacji z gniazdami gęsto upakowanych komórek endometrialnych i licznymi histiocytami. niekiedy komórki łódkowate. Komórki endometrialne można stwierdzić w rozmazach pobranych w czasie menstruacji i w ciągu pierwszych 10 dni po niej. Nie powinno się pobierac rozmazów w czasie krwawienia miesięcznego ponieważ duża ilośc krwi utrudnia ocenę zmian w komórkach nabłonkowych. obecność erytrocytów w jakimkolwiek innym okresie może oznaczac zmiany patologiczne. Na przykład, komórki endometrialne w rozmazie z cechami wpływu estrogenów u kobiety po menopauzie sugerują zmiany patologiczne w endometrium i koniecznośc dalszych badań.
Rozmaz w ciąży charakteryzuje się wpływem progesteronu widocznym pod postacią grupowania się i zawijania komórek warstw pośrednich, których zaokrąglona cytoplazma wypełniona jest glikogenem (tzw. komórki łódkowate). Pałeczki Doderleina mogą powodowac znaczną cytolizę co utrudnia ocenę cytologiczną. Rozmazy pobrane do 6 tygodni po porodzie odzwierciedlają brak krążących hormonów i wydają się zanikowe z obecnością dużych, wypełnionych glikogenem komórek typu parabazalnego.
Rozmazy w menopauzie są odzwierciedleniem zmniejszonej aktywności estrogenów. U kobiet po menopauzie gdy aktywnośc estrogenów jest znacznie obniżona nabłonek wielowarstwowy ulega scieńczeniu. Rozmazy zawierają wówczas zwykle nieliczne zaokrąglone komórki parabazalne lub płaty tych komórek. Mogą się pojawiac liczne "gołe" jądra. Ponieważ rozmaz jest cienki może ulegac podeschnięciu zanim zostanie utrwalony co utrudnia ocenę. Zmiany infekcyjne występują często. Komórki endocerwikalne mogą nie występować gdyż mogą być nieosiągalne dla szpatułki dlatego może być wskazane pobieranie wymazu szczoteczką. W tych rozmazach można stwierdzić gęste bazofilne pasma śluzu. W razie wątpliwości diagnostycznych można zalecic zastosowanie krótkiej terapii estrogenowej i ponowne pobranie wymazu po 10 dniach. W takim rozmazie obraz cytologiczny może przypominac fazę proliferacji.
