Διαγνωστικές εξετάσεις στους όζους του θυρεοειδούς

Η λήψη κλινικού ιστορικού και η εξέταση είναι τα πρώτα βήματα κατά την διερεύνηση ενός όζου του θυρεοειδούς. Εντούτοις δεν επαρκούν. Η εξέταση με υπερήχους, η οποία μπορεί να διακρίνει ανάμεσα σε ένα συμπαγές και ένα κυστικό οζίδιο, δεν μπορεί να διακρίνει κακοήθεια με αξιοπιστία. Το σπινθηρογράφημα δεν είναι χρήσιμο για την διάγνωση κακοήθειας. Τα περισσότερα καρκινώματα παρουσιάζονται ως «ψυχροί» όζοι (δεν προσλαμβάνουν το ραδιοφάρμακο) αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τα περισσότερα καλοήθη οζίδια, αν και οι θερμοί όζοι είναι σχεδόν πάντοτε καλοήθεις. Η βιοψία δια λεπτής βελόνης αποδείχτηκε να είναι η πιο αξιόπιστη εξέταση να διαγνώσει ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των ασθενών που οδηγούνται στο χειρουργείο.

Η FNA στον θυρεοειδή εισήχθη από τον Soderstrom το 1952 και από το 1980 το ινστιτούτο Karolinska στην Στοκχόλμη είχε συγκεντρώσει εμπειρία πάνω από 20.000 περιπτώσεων. Είναι απλή, ασφαλής, και ακριβής μέθοδος για την διάγνωση κακοηθών θυρεοειδικών αλλοιώσεων και η πιο οικονομική διαγνωστική εξέταση. Η συνολική ευαισθησία είναι περίπου 83% και η ειδικότητα περίπου 92%. Εντούτοις αυτά τα νούμερα μπορούν να αυξηθούν σημαντικά όταν ο κυτταροπαθολόγος είναι αυτός που διενεργεί την FNA και κατά συνέπεια μπορεί να αξιολογήσει αμέσως το υλικό.

Ενδείξεις της FNA

Η κύρια ένδειξη της FNA είναι ένας μονήρης όζος ή ένα κυρίαρχο οζίδιο σε πολυοζώδη βρογχοκήλη. Μόνο ένα μικρό ποσοστό οζιδίων είναι κακοήθη (περίπου 5%). Η κακοήθεια είναι πιο πιθανό να συνδέεται με τις εξής καταστάσεις ׃
- ηλικία μικρότερη από 20 ετών και μεγαλύτερη από 70,
- άντρας,
- ιστορικό ακτινοβολίας του αυχένα,
- οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς ή MEN τύπος 2,
- σταθερός, ανωμάλου σχήματος και ακίνητος θυρεοειδής αδένας,
- τραχηλική λεμφαδενοπάθεια.

Τεχνική της παρακέντησης

Η παρακέντηση, η οποία μπορεί να καθοδηγηθεί είτε με ψηλάφηση είτε με υπέρηχο, διενεργείται όταν ο ασθενής είναι σε ύπτια θέση ή καθιστός με το λαιμό σε υπερέκταση.
 Εάν ζητηθεί από τον ασθενή να καταπιεί, κρατώντας τον με ένα χέρι, μπορεί να διευκολύνει τον εντοπισμό του οζιδίου.

Μια μικρή βελόνα (25-27G) εισάγεται στην περιφέρεια του οζιδίου, από το οποίο γίνεται λήψη δείγματος με μια πάνω-κάτω κίνηση. Η βελόνα περιστρέφεται και έπειτα εξάγεται μόλις εμφανίζεται αίμα. Ο ασθενής δεν πρέπει να καταπιεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η χρήση πολύ λεπτής βελόνης είναι ανώδυνη (δεν χρειάζεται αναισθησία) και ελαχιστοποιεί την αιμορραγία, αποφεύγοντας έτσι την επιμόλυνση του δείγματος με αίμα, βελτιώνοντας την ποιότητα της παρακέντησης.

Τουλάχιστον δύο φορές γίνεται η παρακέντηση. Ένας κυτταροπαθολόγος θα πρέπει να είναι παρόν για να αξιολογήσει το δείγμα για επάρκεια, αν δεν διενεργεί ο ίδιος την παρακέντηση. Αν παρακεντείται κύστη, θα πρέπει να γίνει δειγματοληψία της εναπομένουσας στερεής περιοχής. Μόνο εάν το οζίδιο παρουσιάζεται να έχει αποτιτανώσεις ή ίνωση, τότε η επαναληπτική παρακέντηση θα πρέπει να γίνεται με πιστόλι του Franzen (στηρίζει την σύριγγα).

A patient undergoing thyroid FNA via the non-aspiration technique (needle only).	A patient undergoing thyroid FNA via the aspiration technique (with Franzen' s pistol - syringe holder).

Προετοιμασία του πλακιδίου

Τα κύτταρα αποβάλλονται και απλώνονται επάνω στο πλακίδιο. Η βελόνα πρέπει να ξεπλυθεί και να τοποθετηθεί σε ένα δοχείο. Το αιώρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κυτταροφυγοκέντρηση, κυτταρολογία υγρής φάσης (LBC) ή cell block. Τα πλεονεκτήματα της LBC έναντι των συμβατικών επιχρισμάτων περιλαμβάνουν το μειωμένο αίμα και τον μειωμένο χρόνο εξέτασης του δείγματος (screening), αλλά είναι απαραίτητη η προσαρμογή στις ήπιες μετατροπές της κυτταρικής εμφάνισης. Τα επιχρίσματα μπορούν να μονιμοποιηθούν με αλκοόλ και να χρωστούν κατά Παπανικολάου ή να στεγνώσουν (air-dried) και να χρησιμοποιηθεί χρώση τύπου Romanowsky. Τα πυρηνικά χαρακτηριστικά αξιολογούνται καλύτερα με την χρώση Παπανικολάου, ενώ η χρώση τύπου Romanowsky είναι χρήσιμη για να αξιολογηθούν οι λεπτομέρειες στο κυτταρόπλασμα και το εξωκυτταρικό υλικό όπως το κολλοϊδές.