Akut  pankreatit
      Akut pankreatit, parankimin enzimatik otoyıkımı ve  buna eşlik eden inflamatuvar cevabın sonucudur. Çoğunlukla safra kanalı  hastalıkları veya alkolizm ile birliktedir. Tanı, klinik bulgulara ve  laboratuvar kanıtlara dayanarak ve de radyolojik görüntünün kitle lezyonunu  destekler nitelikte olmaması ile konur. Bu sebeple, nadiren aspire edilir. Aspirasyon  örnekleri nekrotik debristen oluşan zemin, dejenere hücreler, köpüksü  histiositler, yağ nekrozu ve akut inflamasyondan oluşan bir kompozisyona  sahiptir.
 
      
      
      Kronik  pankreatit
      Kronik pankreatiti, radyolojik olarak neoplastik  süreçlerden ayırmak zor olabilir. Sitolojik görüntü,hastalığın evresine göre  değişiklik gösterir. Erken evre daha hücreseldir ve mikst lenfohistiositik  infiltrasyonu içerir.Geç evrede ise kronik iltihapta izlenen hücre sayısı da  azdır ve geniş parankim fibrozisi ve asiner epitel hücrelerinin atrofik olması  sebebiyle adacık hücreleri görece baskın gibi izlenir..
      Kronik  aktif pankreatitin erken evresi
      
        - Hem duktal hem asiner hücreler
 
        - İnflamasyondan oluşan zemin
 
        - Granülasyon dokusu
 
        - Yağ nekrozu 
 
      
               Geç  dönem kronik pankreatit
      
        - Çoğunlukla duktal hücreler
 
        - Asiner hücre yokluğu veya  sayıca az oluşu
 
        - Seyrek adacık hücresi
 
        - Tek sıralı hücre tabakaları
 
        - Koheziv,birkaç adet tek hücre
 
        - Korunmuş polarite
 
        - Minimal nükleer üstüstelik
 
        - Orta derecede anizonükleozis
 
        - Düzgün nükleer membran
 
        - Nadir/normal mitoz
 
        - Koagülasyon nekrozu yokluğu
 
    
       
        
          
            
                | 
                | 
            
            
              Late chronic pancreatitis   | 
            
          
          Hem  akut hem de kronik pankreatitte duktal epitel hücreleri belirgin reaktif atipi  gösterebilir ve adenokarsinomdan ayırımı oldukça zor olabilir. Mitoz, belirgin  nükleol, hiperkromazi ve geniş nukleus hem reaktif şartlar altında hem de  duktal adenokarsinomda görülen ortak özelliklerdir.
          Reaktif  duktal atipi-sitolojik tanısal özellikler
          
            - Düşük sellülarite
 
            - Düz, koheziv  tabakalar
 
            - Düzgün aralıklı,  yuvarlak-oval nükleus
 
            - Nadir korunmuş tek  atipik hücre