Συλλογή των δειγμάτων

Η απλούστερη μέθοδος συλλογής δείγματος για κυτταρολογική εξέταση του ουροθηλίου είναι τα ούρα από αυτόματη ούρηση. Τα πρώτα πρωινά ούρα θα πρέπει να αποφεύγονται επειδή τα κύτταρα που έχουν αποφολιδωθεί κατά την διάρκεια της νύχτας έχουν εκτεθεί στα ούρα για αρκετές ώρες και παρουσιάζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Το καταλληλότερο δείγμα ούρων για κυτταρολογική εξέταση είναι εκείνο της δεύτερης πρωινής ούρησης. Το δείγμα θα πρέπει να αποστέλλεται στο εργαστήριο το δυνατόν γρηγορότερα. Εάν μικρή καθυστέρηση είναι αναπόφευκτη το δοχείο θα πρέπει να διατηρηθεί σε ψυχρό περιβάλλον. Στην περίπτωση μακράς καθυστέρησης θα πρέπει να προστεθεί στο δείγμα λίγη αλκοόλη.

Δείγμα ούρων από καθετήρα. Αυτή η μέθοδος διευκολύνει την συλλογή καλού δείγματος χωρίς επιμολύνσεις και είναι η μέθοδος επιλογής όταν πρέπει να συλλεχθούν ούρα από τους ουρητήρες. Το μειονέκτημα είναι ότι πρόκειται για μία επεμβατική διαδικασία με πιθανότητα απόσπασης μεγάλων ομάδων ουροθηλιακών κυττάρων με την άκρη του καθετήρα. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να μιμηθούν κυτταρολογικά τα κύτταρα από θηλώδες καρκίνωμα. 

Εκπλύσεις ουροδόχου κύστης. Οι εκπλύσεις της ουροδόχου κύστεως πραγματοποιούνται με φυσιολογικό ορό ή μονιμοποιητικό διάλυμα. Έχει τα ίδια μειονεκτήματα με τα δείγματα από καθετηριασμό, αλλά η κυτταροβρίθεια του υλικού και η διατήρηση των κυττάρων είναι πολύ καλή και ανώτερη από αυτήν των ούρων από αυτόματη ούρηση.

Ένα καλό μονιμοποιητικό διάλυμα για εκπλύσεις ουροδόχου κύστεως είναι το μονιμοποιητικό Esposti. 100 ml από το μονιμοποιητικό Esposti περιέχει 10 ml οξικού οξέως, 45 ml μεθανόλης και 45 ml αποϊονισμένο νερό. Το υγρό χρησιμοποιείται για να πλυθεί η ουροδόχος κύστη, συλλέγεται σε δοχείο 250 ml και αποστέλλεται στο εργαστήριο. Γίνεται φυγοκέντριση και σχηματίζεται ένα σφαιρίδιο. Το υπόλοιπο υλικό απομακρύνεται και 2 σταγόνες πηκτίνης τοποθετούνται στο σφαιρίδιο για να διευκολυνθεί η αποκόλλησή του από τον σωλήνα της κυτταροφυγοκέντρισης. Τελικά δύο σταγόνες από το σφαιρίδιο που αποτελείται από κύτταρα τοποθετούνται στο πλακίδιο επίστρωσης, στεγνώνουν σε θερμοκρασία δωματίου και βάφονται σύμφωνα με την μέθοδο Παπανικολάου. Δύο ή περισσότερα πλακίδια προετοιμάζονται για το κάθε περιστατικό.  

Άλλες μέθοδοι παρασκευής

Ούρα από αυτόματη ούρηση ή από καθετήρα μπορούν να προετοιμαστούν για μικροσκόπηση με τις ακόλουθες μεθόδους.

• Φυγοκέντρηση που ακολουθείται από κυτταροφυγοκέντρηση. Η μονιμοποίηση με αλκοόλ είναι απαραίτητη πριν χρησιμοποιηθεί η χρωστική μέθοδος κατά Παπανικολάου. Η κυτταροφυγοκέντρηση θα πρέπει να δώσει ένα δείγμα το οποίο να είναι σχεδόν μία στιβάδα κυττάρων και να έχει περίπου 6mm διάμετρο.
• Άμεσα επιχρίσματα. Αυτά ετοιμάζονται ευκολότερα αλλά συνήθως δεν έχουν ικανοποιητική κυτταροβρίθεια.
• Δείγματα από φιλτράρισμα μέσω μεμβράνης. Αυτά έχουν καλή κυτταροβρίθεια αλλά η προετοιμασία τους είναι δύσκολη.
  Τα δείγματα μονιμοποιούνται σε αλκοόλη και στην συνέχεια βάφονται κατά Παπανικολάου.

Κυτταρολογικά δείγματα μίας στιβάδας όπως το ThinPrep (Cytyc Corpotation, Boxborough, MA, USA) χρησιμοποιούνται επίσης για την προετοιμασία δείγματος ούρων. Η διατήρηση των κυττάρων είναι συνήθως πολύ καλή και η διαδικασία είναι ευκολότερη από αυτήν του φιλτραρίσματος μέσω μεμβράνης. Το κόστος εδώ, για την ώρα είναι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας.