Βιοψία δια λεπτής βελόνης (FNA)

Η FNA χρησιμοποιείται ευρέως για να αξιολογήσει τις ψηλαφητές αλλοιώσεις ή τις αλλοιώσεις που ανιχνεύονται από τη μαστογραφία. Οι βιοψίες δια λεπτής βελόνης (FNA) και οι βιοψίες με λήψη τμήματος ιστού μπορούν να παρέχουν την έγκαιρη ανίχνευση των κακοηθειών χωρίς εκτέλεση βιοψιών σε ανοικτά χειρουργεία.

Η FNA εκτελείται χρησιμοποιώντας μια βελόνα 23-25 gauge με σύριγγα 10 mL. Τοπικό αναισθητικό συνήθως δεν χρησιμοποιείται επειδή το πρήξιμο που ίσως να προκαλέσει μπορεί να επισκιάσει το οζίδιο. Ένα «πιστόλι» χρησιμοποιείται συχνά για να σταθεροποιήσει το σύστημα σύριγγας/βελόνης. Επειδή πολλές αλλοιώσεις του μαστού είναι πυκνά ινώδεις, σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια μεγαλύτερη (22 G) βελόνα και τότε η τοπική αναισθησία ενδείκνυται.

Το κέντρο, και όχι η περιφέρεια, μιας μάζας πρέπει να παρακεντηθούν. Μετά από την τοποθέτηση της βελόνας στο κέντρο της αλλοίωσης, η αναρρόφηση εφαρμόζεται μέσω της σύριγγας. Η αναρρόφηση πρέπει να απελευθερωθεί μόλις φανεί αίμα ή άλλο υλικό στην βελόνα. Η βελόνη τότε αποσύρεται από την αλλοίωση έχοντας απελευθερώσει την κενή αναρρόφηση, προκειμένου να αποφευχθεί να παραμείνουν τα κύτταρα στη σύριγγα (παραμονή στη βελόνα). Σε περίπτωση που κάποιο ρευστό λαμβάνεται από μια κύστη, η αρνητική πίεση πρέπει να διατηρηθεί έως ότου η κύστη στραγγιστεί εντελώς, και εάν υπάρχει υπόλοιπο μάζας, πρέπει να ξαναπαρακεντηθεί.

Η βελόνη τότε αφαιρείται από την σύριγγα, η σύριγγα γεμίζεται με αέρα και αφού επανατοποθετηθεί η βελόνη, το έμβολο της σύριγγας πιέζεται, μια μικρή σταγόνα του απορροφημένου υλικού τοποθετείται επάνω σε κάθε πλακίδιο και τα επιχρίσματα ετοιμάζονται. Η βελόνα πρέπει να πλυθεί με μονιμοποιητικό υγρό για την παρασκευή cell- block ή για κυτταρολογία υγρής φάσης, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί και να εξεταστεί όσο το δυνατόν περισσότερο δείγμα. Η ακρίβεια των υλικών που βασίζονται στην κυτταρολογία υγρής φάσης είναι συγκρίσιμη με αυτήν που λαμβάνεται με τα άμεσα επιχρίσματα, αν και η εμφάνιση των κυτταρολογικών χαρακτηριστικών διαφέρει ελαφρά.

Οι επιπλοκές της FNA είναι σπάνιες. Η πιο συχνή είναι η αιμορραγία. Περιστασιακά, η FNA μπορεί να προκαλέσει έμφρακτο της αλλοίωσης, ειδικά στα ιναδενώματα.

Η ακρίβεια της FNA είναι ιδιαίτερα εξαρτώμενη από αυτόν που την διενεργεί. Η ευαισθησία για την κακοήθεια είναι υψηλή. Τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα είναι σπάνια, ενώ τα ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να συμβούν λόγω λαθών κατά την δειγματοληψίας ή κατά την ερμηνεία των κυτταρολογικών ευρημάτων. Τα ικανοποιητικά δείγματα είναι πιο πιθανά όταν η FNA διενεργείται από ένα κυτταροπαθολόγο.

Η FNA έχει μερικούς περιορισμούς. Αν και έχει μεγάλη ευαισθησία στην ανίχνευση των καρκινωμάτων των πόρων, δεν μπορεί να διακρίνει ένα διηθητικό καρκίνωμα των πόρων από ένα in situ πορογενές καρκίνωμα. Δεν μπορεί να αναγνωρίσει λεμφαγγειακή ή αγγειακή διήθηση. Η διάγνωση μερικών κακοήθων όγκων, όπως το λοβιακό καρκίνωμα και το σωληνώδες καρκίνωμα, απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία. Η παρακέντηση μιας κύστης μαστού είναι βεβαίως θεραπευτική, αλλά εάν το υγρό μίας τέτοιας κύστης χρειάζεται κυτταρολογική εξέταση είναι αμφισβητήσιμο. Η μεγάλη πλειοψηφία τους αφορά καλοήθειες. Εντούτοις, ένας μικρός αριθμός καρκινωμάτων είναι κυστικά.

Αξιολόγηση των δειγμάτων παρακέντησης δια λεπτής βελόνης (FNA)

Χαμηλή μεγέθυνση

• Κυτταροβρίθεια
• Διάταξη των κυττάρων
• Στοιχεία στο υπόστρωμα

Η κυτταροβρίθεια είναι σημαντική, αν και υπάρχει ιδιαίτερη αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των κατηγοριών. Υποκυτταρικές παρακεντήσεις λαμβάνονται αρκετά συχνά από το ιναδένωμα, τις ινοκυστικές αλλοιώσεις, την λιπονέκρωση, τις αλλοιώσεις που προκαλούνται από ακτινοβολία και από καρκίνωματα (ιδιαίτερα το σκιρρώδες, το  σωληνώδες και το λοβιακό). Μέτρια κυτταροβριθείς παρακεντήσεις παρατηρούνται σε ιναδενώματα, φυλλοειδείς όγκους, ινοκυστικές αλλοιώσεις και καρκνώματα. Οι παρακεντήσεις με υψηλή κυτταροβρίθεια είναι συχνές σε μερικά ιναδενώματα, φυλλοειδείς όγκους και σε διηθητικά καρκνώματα.

Τα κύτταρα μπορούν να είναι διατεταγμένα σε μεγάλες επίπεδες ομάδες (όπως στο ιναδένωμα, τις ινοκυστικές αλλοιώσεις, ή το in situ λοβιακό καρκίνωμα), τρισδιάστατες ομάδες με μεγάλη συνοχή (ιναδένωμα,, φυλλοειδή όγκος, ενδοπορικό θήλωμα και υπερπλασία, λοβιακό και πορογενές καρκίνωμα in situ, βλεννώδες καρκίνωμα), ομάδες με χαλαρή συνοχή (φυλλοειδής όγκος, πορογενές καρκίνωμα in situ), θηλώδεις ομάδες με διακλαδώσεις (ιναδένωμα, ενδοπορικό θήλωμα, θηλώδες καρκίνωμα). Τα πολυάριθμα μεμονωμένα κύτταρα είναι χαρακτηριστικά του καρκίνου του μαστού. Η φυσιολογική απόσταση μεταξύ των πυρήνων των κυττάρων μέσα στις ομάδες υποδεικνύει καλοήθη αλλοίωση, ενώ το ανώμαλο διάστημα μεταξύ των πυρήνων είναι χαρακτηριστικό της κακοήθειας.

Τα στοιχεία του υποστρώματος περιλαμβάνουν φλεγμονώδη κύτταρα, άμορφα κυτταρικά συγκρίματα, φρέσκο και παλαιό αίμα, και βλέννη. Φλεγμονώδη  κύτταρα οξείας φάσης παρατηρούνται στη μαστίτιδα και στα νεκρωτικά καρκινώματα, ενώ τα φλεγμονώδη κύτταρα της χρόνιας φλεγμονής μπορούν να παρατηρηθούν στους ενδομαστικούς λεμφαδένες και στο μυελοειδές καρκίνωμα. Άμορφα κυτταρικά συγκρίματα υποδεικνύουν κακοήθη αλλοίωση, αλλά μπορεί επίσης να βρεθούν σε καλοήθεις καταστάσεις, όπως την αποκρινή μεταπλασία. Αίμα μπορεί να παρατηρηθεί σε ένα ενδοπορικό θήλωμα ή σε καρκίνωμα. Βλέννη παρατηρείται στο ιναδένωμα ή στο βλεννώδες καρκίνωμα.

Υψηλή μεγέθυνση

• Τύποι μεμονωμένων κυττάρων
• Πυρηνικά χαρακτηριστικά
• Κυτταροπλασματικά χαρακτηριστικά

Τα μεμονωμένα κύτταρα είναι επιθηλιακής ή μεσεγχυματογενούς προέλευσης. Μπορεί να είναι ολόκληρα ή χωρίς κυτταρόπλασμα (γυμνοί πυρήνες). Μεμονωμένα κύτταρα παρατηρούνται στο καρκίνωμα, ενώ η παρουσία κύτταρων μεσεγχυματογενούς προέλευσης υποδεικνύει ιναδένωμα, φυλλοειδή όγκο ή σάρκωμα, αλλά μπορεί να είναι επίσης παρόντα σε διηθητικό καρκίνο. Οι γυμνοί πυρήνες είναι συχνοί στο ιναδένωμα. Τα φλεγμονώδη κύτταρα συμπεριλαμβανομένων και των ιστιοκυττάρων είναι συχνά στην λιπονέκρωση, στην μαστίτιδα, και στις αλλοιώσεις που παρατηρούνται στην ινοκυστική νόσο.

Η πυρηνική ατυπία (πυρηνική μεγέθυνση, πλειομορφία, μεγάλο πυρήνιο) παρατηρείται στα μέτρια και φτωχά διαφοροποιημένα καρκινώματα των πόρων. Εντούτοις, μερικοί κακοήθεις όγκοι, όπως το σωληνώδες, το λοβιακό και το βλεννώδες καρκίνωμα, παρουσιάζουν πολύ μικρή πυρηνική ατυπία, και για τη διάγνωση αυτών των όγκων είναι σημαντική η αναγνώριση άλλων χαρακτηριστικών γνωρισμάτων (αρχιτεκτονική, άφθονη εξωκυτταρική βλέννη).

Μερικά κυτταρολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι ιδιαίτερα για μερικές αλλοιώσεις του μαστού. Η αποκρινής αλλαγή παρατηρείται στην αποκρινή μεταπλασία και στο αποκρινές καρκίνωμα. Το κενοτοπιώδες κυτταρόπλασμα παρατηρείται σε μερικά καρκινώματα, συμπεριλαμβανομένου του βλεννώδουs και του λοβιακού καρκινώματος.