Uterus

Uterus idrar kesesi ve seviks arasına yerleşmiş, armut şeklinde bir organdır. Uterus hamile olmayan bir kadında yaklaşık 7 cm uzunluğundadır ve normalde antevert  pozisyonda durmaktadır. Uterusun üst kısmına fundus; buradan daha büyük ve merkezi olan kısmına corpus uteri veya uterus gövdesi denir. Uterusun alt kısmını oluşturan dar bölüme ise serviks uteri (uterus boynu) denir. Serviks, uterusun vajinaya açılan bölümüdür. Uterusun fundus ile gövdesinde hamilelikte kalınlaşan kalın müsküler tabaka (miyometrium) ve gelişmekte olan fetüse destek olan özelleşmiş bir mukozal tabaka (endometrium) bulunur.

Uterus boşluğundaki endometrial tabaka, yalancı çok katlı silli epitel ile bunu destekleyen ve içinde çok sayıda tübüler bez bulunan hücresel stromayı içermektedir. Ovaryum folikülleri tarafından salgılanan östrojen ve progesteronun etkisiyle endometriumda, uterusu döllenmiş yumurtayı almaya hazırlamak için birtakım düzenli periyodik değişimler gerçekleşir. İmplantasyonun başarılı olması, endometriumun erken embriyo için bol miktarda besin sağlamasına bağlıdır.

Endometriumdaki değişim siklusu, çoğalma fazı ve salgı fazı olmak üzere iki farklı süreçte gerçekleşir.

 

Summary of one female menstrual cycle: A. Ovatian cycle; maturation of follicle and development of corpus luteum. B. Anterior pituitary cycle; LH and FSH levels. C. Uterine cycle; menstrual, proliferative and secretory phases. D. Ovarian hormone cycle' oestrogen and progesterone levels. (Ross and Wilson: Anatomy and Physiology in health and illness; figure 19.10)

 

Çoğalma fazı: Çoğalma fazı gelişen ovaryum folikülleri tarafından östrojen üretiminin artmasıyla başlar ve ovulasyona kadar devam eder. Bu faz endometrial stroma hücrelerinin çoğalarak stromayı daha kalın ve vasküler hale getirmesiyle karakterizedir. Buradaki basit tübüler bezler çoğalarak mukus salgılayan çok sayıda bez haline gelirler. (ENDOMETRİUMUN ÇOĞALMA FAZINI GÖSTEREN HİSTOLOJİ KESİTİNİ BURAYA YAPIŞTIRIN)

Salgı fazı: Bu faz korpus luteum tarafından salgılanan progesteronun etkisi altındaki bezlerın kıvrımının artmasıyla karakterizedir. Bu bezler bol miktarda glikojence zengin bir salgı üretir. Bu salgı döllenmiş yumurta için önemli bir besin kaynağıdır.

Endometrium in the early secretory phase. Note sub nuclear vacuoles and the slight tortuosity of the gland

Mid secretory phase of the cycle the sub nuclear vacuoles move to the super nuclear position and secrete their contents into the glands which become increasingly dilated and tortuous. Note oedatous stroma due to increased blood flow.

Late secretory endometrium. The stroma consists largely of sheets of pre decidual cells infiltrated by polymorphs and lymphocytes. These increase in number as the endometrium undergoes menstrual changes characterised by necrosis glandular collapse and haemorrhage.

 

 

Mensturasyon:

Döllenmiş bir yumurtanın implantasyonunun gerçekleşmediği durumlarda korpus luteum dejenere olur ve östrojen ile progesteron sekresyonu sona erer. Endometrium spiral arterlerinin konstriksiyonu, endometrial bezlerın iskemi ve kollabe olması sonucu mensturasyon başlar. Mensturasyonun 3. veya 4. gününde endometrial tabakanın büyük bir kısmı dökülür ve bazal tabakanın proliferasyonu tekrar başlar.

Hamile Uterus

Ovulasyon anında yumurta ovaryumdan ayrıldığı zaman fallop tüpünün fimbrilli ucuna sürüklenir. Döllenme genellikle bu bölümde gerçekleşir ve döllenmiş yumurta tüp boyunca taşınarak endometrial kaviteye bırakılır. Döllenmeden yaklaşık 7 gün sonra yumurta uterus duvarına implante olmayı dener. Eğer implantasyon başarılı olursa korpus luteum büyür ve östrojen ile progesteronun sekrestonu devam eder. Bu sayede glikojence zengin endometrium içeri doğru kıvrılmaz (involute). Döllenmeden yaklaşık 12 gün sonra implantasyon tamamlanır. Progesteron hormonunun etkisi altındaki endometrial stroma hücreleri geçici olarak değişime uğrar ve endometriuma hakim olur.
Stroma hücreleri belirgin şekilde açık boyanmış küresel çekirdek ve bol sitoplazmalı büyük hücrelerdir. En sonunda desidua basalis (implantasyon alanının altındaki desidual tabaka.), fetüsten gelen koryonik villi ve intervillöz boşluklar kaynaşarak plesentayı oluştururlar.

Post Menapozal Uterus

Menapoz sonrasında ovaryumlarda periyodik şekilde östrojen ve progesteron üretimi sona erer ve tüm genital sistemde atrofik değişimler olmaya başlar. Bu dönemde endometrium incelir, sınırlı bir stroma dokusu kalır, bezler seyrek ve inaktif hale gelir.
Serviks

(Serviks ile ilgili daha detaylı anatomi, fizyoloji ve histoloji bilgileri için lütfen bir sonraki bölüme bakın)

Serviks, uterusun vajina kubbesine doğru çkıntı yapan dar, alt bölümüdür. Serviks 3 cm uzunluğunda, 2,5 cm çapında, iç tarafı müköz membranla sarılı, fibromüsküler yapıda bir organdır. Yetişkin bir kadında serviks aşağıya ve arkaya doğru açı yapar. Nullipar (hiç doğum yapmamış) kadınlarda fıçı (barrel) şeklindedir fakat şekli hamilelikte ve menapozda değişir. Serviks üstte uterus gövdesiyle, alttada vajina ile devam eder. Serviksin yaklaşık yarısı (porto vajinalis) vajina içine doğru girer. Serviksin bu bölümü daha sonra vajinal yassı epitel ile devam eden çok katlı yassı epitel ile örtülüdür. Serviks bir ucundan diğerine glandular epitel ile örtülü endoservikal kanal ile bağlanır.