Μικροκυτταρικό καρκίνωμα

Υπολογίζεται ότι αποτελεί περίπου το 20-25% των πρωτοπαθών καρκίνων του πνεύμονα. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι καπνιστές. Ο όγκος παρουσιάζει συχνά μεταστάσεις και η πρόγνωση είναι φτωχή

Το μικροκυτταρικό καρκίνωμα αποτελείται τυπικά από μικρά, στρογγυλά προς ατρακτοειδή κύτταρα με ελάχιστο κυτταρόπλασμα. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα αποτελούν η νέκρωση, ο μεγάλος αριθμός μιτώσεων, και η κάλυψη τοιχώματος αγγείων από πυρήνες. Τα κύτταρα του διαμέσου τύπου είναι μεγαλύτερα με περισσότερο κυτταρόπλασμα και αφρώδη πυρήνα.

Κυτταρολογικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά (πτύελα και βρογχικό έκπλυμα)

• Επιμήκεις ομάδες από μικρά καρκινικά κύτταρα με χαλαρή συνοχή (δύο φορές το μέγεθος των λεμφοκυττάρων, σπάνια μεγαλύτερα)
• Ελάχιστο κυτταρόπλασμα, ανωμάλου σχήματος (σαν καρότο), υπερχρωματικός πυρήνας, που μαζί με άλλους πυρήνες σχηματίζει ΄΄molding΄΄.
• Τραχύ δίκτυο χρωματίνης, δυσδιάκριτο πυρήνιο
• Εκφυλιστικές αλλοιώσεις
• Εντοπισμένη καρκινική διάθεση     

Κυτταρολογικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά (FNA και διαβρογχική ψήκτρα)

• Καλύτερα διατηρημένα και μεγαλύτερα κύτταρα συγκριτικά με τα πτύελα (οβάλ ή ατρακτοειδή).
• Πυρηνικό ΄΄molding΄΄ και ομαδοποίηση
• Μεγάλος πυρήνας με τραχύ δίκτυο χρωματίνης ή πυκνωτικός.
• Ενίοτε φυσαλιδώδεις πυρήνες, με λεπτό δίκτυο χρωματίνης
• Συχνά συνθλιμμένα κύτταρα και πυρήνες (crush artefact).

Διαφορική διάγνωση

• Υπερπλασία εφεδρικών κυττάρων
• Λεμφοκύτταρα
• Πνευμονικό βλάστωμα
• Καρκινοειδές
• Μη-μικροκυτταρικό καρκίνωμα
• Σάρκωμα Ewing
• Νευροβλάστωμα

Τα κύτταρα της υπερπλασίας των εφεδρικών κυττάρων εμφανίζουν και αυτά  ΄΄molding΄΄ , αλλά είναι μικρότερα και με μεγαλύτερη συνοχή από αυτά του μικροκυτταρικού καρκινώματος. Τα λεμφοειδή κύτταρα, που προέρχονται από μία φλεγμονώδη εξεργασία ή ένα λέμφωμα, μπορεί να θεωρηθούν λανθασμένα ότι πρόκειται για κύτταρα μικροκυτταρικού καρκινώματος, αλλά αυτά συνήθως δεν σχηματίζουν ομάδες και όταν είναι καλοήθη έχουν μικρότερο μέγεθος από τα καρκινικά κύτταρα. Στους καρκινοειδείς όγκους δεν παρατηρούνται πυρηνικό ΄΄molding΄΄, νέκρωση και μιτωτική δραστηριότητα, ενώ η υφή της χρωματίνης είναι περισσότερο κοκκώδης. Η διάκριση μεταξύ μικροκυτταρικού καρκινώματος και ενός άτυπου καρκινοειδούς όγκου είναι περισσότερο δύσκολη. Συνήθως τα μικροκυτταρικά καρκινώματα έχουν λιγότερο κυτταρόπλασμα, περισσότερο πυρηνικό ΄΄molding΄΄ και λεπτοκοκκώδες δίκτυο χρωματίνης. Το μικροκυτταρικό καρκίνωμα χρειάζεται να διαφοροδιαγνωστεί από το φτωχά διαφοροποιημένο μη-μικροκυτταρικό καρκίνωμα, όπως το πλακώδες και το αδενοκαρκίνωμα. Η λεπτοκοκκώδης υφή της χρωματίνης, το δυσδιάκριτο πυρήνιο και το έντονο πυρηνικό ΄΄molding΄΄ είναι βοηθητικά χαρακτηριστικά στην διάγνωση του μικροκυτταρικού καρκινώματος.

Immunocytochemistry

• Neuroendocrine markers + (Chromogranin A, CD56, NSE, Synaptophysin)
• Cytokeratin 7 +
• Cytokeratin 5 –
• Cytokeratin 20 –
• TTF-1 +

	sputum	sputum	brush

wash	FNA	FNA	FNA

small cell versus lymphocytes	reserve cell hyperplasia

FNA	FNA	FNA	histology

Bronchial brush