Κυτταρολογία αναπνευστικού συστήματος

Το αναπνευστικό σύστημα μπορεί να διαχωριστεί σε ανώτερο και κατώτερο. Το ανώτερο τμήμα του αναπνευστικού συστήματος εκτείνεται από τις ρινικές κοιλότητες έως τον λάρυγγα. Το κατώτερο τμήμα εκτείνεται από την τραχεία έως τους πνεύμονες και αυτό είναι το τμήμα που αφορά κυρίως την κυτταρολογία. Κύτταρα από την ανώτερη αναπνευστική οδό παρατηρούνται μερικές φορές σε παρασκευάσματα από το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Η τραχεία και οι βρόγχοι καλύπτονται από κυλινδρικό κροσσωτό επιθήλιο. Τα κυλινδρικά κύτταρα έχουν πυρήνα τοποθετημένο στην βάση του κυττάρου, με λεπτοκοκκώδη χρωματίνη και κροσσούς στην επιφάνεια. Τα καλυκοειδή (λαγηνοειδή) κύτταρα είναι παρόντα στο επιθήλιο σε αναλογία ένα προς έξι κυλινδρικά κύτταρα, με κυτταρόπλασμα άφθονο που περιέχει βλέννη. Τα βασικά κύτταρα είναι μικρά και αδιαφοροποίητα, βρίσκονται σε επαφή με την βασική μεμβράνη και από αυτά προέρχονται τα κυλινδρικά και τα καλυκοειδή κύτταρα. Υπάρχουν επίσης νευροενδοκρινή κύτταρα (κύτταρα Kultchitsky) με κοκκώδες κυτταρόπλασμα, τα οποία όμως δεν αναγνωρίζονται με τις συνηθισμένες χρώσεις.

Τα βρογχιόλια καλύπτονται από τα κύτταρα Clara, τα οποία δεν έχουν κροσσούς, είναι κυβοειδή προς κυλινδρικά στο σχήμα, και συνήθως δεν αναγνωρίζονται στα κυτταρολογικά παρασκευάσματα. Τα πνευμονοκύτταρα τύπου Ι είναι επίπεδα κύτταρα και καλύπτουν την επιφάνεια των κυψελίδων στο τμήμα όπου γίνεται η ανταλλαγή των αερίων. Τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ καλύπτουν και αυτά την επιφάνεια των κυψελίδων, και είναι πιο ογκώδη, κυβοειδή κύτταρα. Εκκρίνουν την επιφανειοδραστική ουσία. Στα κυτταρολογικά παρασκευάσματα τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ έχουν στρογγυλό φυσαλιδώδες κυτταρόπλασμα. Ίσως η διάκρισή τους από τα μακροφάγα να είναι δύσκολη.
Τα κυψελιδικά μακροφάγα έχουν στρογγυλό προς οβάλ πυρήνα και δαντελωτό, αφρώδες κυτταρόπλασμα, συχνά με φαγοκυτταρωμένο κυτταροπλαματικό υλικό (όπως σωματίδια άνθρακα). Τα κυψελιδικά μακροφάγα πρέπει να υπάρχουν σε υλικό από πτύελα ώστε αυτό να χαρακτηρίζεται επαρκές.    

Λίγα λευκά αιμοσφαίρια (ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα και λεμφοκύτταρα) μπορεί να υπάρχουν ως φυσιολογικό συστατικό των κυψελίδων. Αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων αποτελεί ένδειξη φλεγμονώδους εξεργασίας.